Foto's: Roger Maes
.jpg?etag=%2222ff8-5b4267b6%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&quality=85 "standbeeld_affiche_1c - BANNER (Small)")
%20(2).jpg?etag=%2221c87-571e58d2%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=1000,766&quality=85 "RMS_8180bRoger Maes (Medium) (2)")
.jpg?etag=%22a9e0-5e552ba3%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=289%2B288&quality=85)
Logo: Chris Vosters
Lic. Bert Mersch, ‘Maaseik de bakermat der Van Eycks?
.JPG?etag=W%2F%221e767-59dcdc41%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=150%2B200&extract=0%2B0%2B121%2B160&quality=85)
Deze lezing is een poging om de jeugd van Hubert en Jan van Eyck vanuit de lokale geschiedenis toe te lichten. Maar dat valt niet mee.
De tand des tijds, de opruimwoede van vorige geslachten en vooral de vernielzucht van de Franse revolutionairen hebben tot gevolg gehad dat er niet veel bronnen tot ons zijn gekomen. Vooral de seriële bronnen waarin veel namen worden vermeld, zoals de stadsrekeningen en de rekeningen van het kapittel van Aldeneik laten het afweten. In de bronnen die wel bewaard zijn, vooral schepenakten, is het niet goed mogelijk om de familie van Eyck terug te vinden omdat we mogen aannemen dat ze in Maaseik die naam niet gebruikte.
Anderzijds hebben we meer bronnen om de achtergrond te schetsen waartegen hun leven zich hier afspeelde. Prins-elect Jan van Beieren, de latere werkgever van Jan van Eyck had blijkbaar een boontje voor de stad.Hij schonk de stad een stadsprivilege waarvan het symbool zich tot op vandaag op de markt bevindt en hij zorgde ervoor dat Maaseik een stadsschool mocht oprichten. De desbetreffende juridische documenten bevinden zich nog in de originele “schuiflade” in het stadsarchief. Ze geven ons een inkijk in de vermoedelijke schoolloopbaan van de jonge van Eycken.
Het pauselijk archief geeft ons aanknopingspunten voor hun wereldoriëntatie. Vooral de proosten van het kapittel waren vooraanstaande figuren die mogelijk¨een invloed hebben gehad op de loopbaan van de schilders.
Tenslotte nog een merkwaardige vermelding van twee vrouwelijke van Eycken in een dodenlijst van het Agnetenklooster. Vaststaat dat Livina, de dochter van Jan hier in het klooster is ingetreden. Maar was ze hier helemaal alleen?
Lic. Bert Mersch (°1947) studeerde Moderne Geschiedenis aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Van 1972 tot 2010 was hij leraar geschiedenis aan het Bisschoppelijk College te Echt. Nu ordent hij als vrijwilliger het stadsarchief van Maaseik.
Oude Ophoverbaan 50, 3680 Maaseik
+32 89 56 56 15
bert.mersch@gmail.com
Prof. dr. Maximiliaan Martens (UGent). ‘De historische kritiek van het kwatrijn van het Lam Gods en de rol van Hubert Van Eyck in dit veelluik’.
Onze kennis over Hubert van Eyck is nog veel beperkter dan het weinige wat we weten over zijn bekendere broer, Jan. We beschikken slechts over een handvol administratieve archiefdocumenten, de tekst van zijn grafschrift en vooral zijn naamsvermelding in het befaamde kwatrijn op de lijsten van de buitenluiken van het Lam Gods. Geen enkel werk van zijn hand bleef bewaard. Wat zijn aandeel was in het Gentse veelluik is een kunsthistorische discussie die bijna 200 jaar oud is en waarop we vandaag, ondanks de inzet van geavanceerde technologische onderzoeksmethoden, nog steeds geen antwoord kunnen bieden. In deze lezing proberen we de vraag in het licht van de recentste inzichten te verduidelijken.
Prof. Dr. Maximiliaan Martens (UGent).
Belg, °Gent (B), 26 september 1960
Hoogleraar Kunstwetenschappen
Lid Koninklijke Vlaamse Academie van België, Klasse der Kunsten. Vertegenwoordiger Union Académique Internationale. Officier in de Leopoldsorde. Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Universiteit Gent.
Sint-Pietersnieuwstraat 41, Campus UFO T4, B-9000 Gent, Belgium
e mail: Maximiliaan.Martens@UGent.be
tel.: (+32) 9 264 41 18, fax: (+32) 9 264 41 81
DEBAT - prof. dr. Danny Praet (UGent) en lic. José Raets (Maaseik). ‘Het moreel-religieuze kader van het Lam Gods’.
Er zijn slechts een viertal auteurs die beweren dat de Gebroeders Van Eyck de vier kardinale deugden op het Lam Gods schilderden. En twee van de vier nemen deel aan het symposium ...
De menselijke figuren op het onderste register van het Lam Gods heeft men sinds Otto Seeck in de negentiende eeuw gezien als verpersoonlijkingen van de zeven deugden: de vier kardinale deugden kan men vinden in de vier zijpanelen. De Rechtvaardige Rechters en de rechtvaardigheid zijn hiervan het meest voor de hand liggende voorbeeld. De groepen op het centrale paneel verwijzen naar de drie zogenaamde theologale deugden van geloof, hoop en liefde. Deze presentatie zal kort ingaan op de problemen die deze interpretaties kunnen opleveren en mogelijke manieren om de problemen op te lossen.
Danny Praet is hoogleraar antieke en middeleeuwse wijsbegeerte en geschiedenis van het christendom, aan de universiteit Gent, vakgroep wijsbegeerte. Hij publiceert voornamelijk over antieke wijsbegeerte en de geschiedenis van het vroege christendom, vaak over heiligen en heiligenlevens in de Late Oudheid en de Latijnse Middeleeuwen. Recente publicaties zijn een bundel over "Philosophy of War and Peace" VUB Press, 2017 en de verzamelde artikels van Franz Cumont, Scripta Minora, Manichéisme, uitgegeven met Michel Tardieu. Met Max Martens bereidt hij een boek over het Lam Gods voor met diverse bijdragen over de historische en technische aspecten van het retabel. In de nabije toekomst verschijnt ook een boek over het Christendom en de Islam in historisch perspectief.
José Raets is klinisch psycholoog en begon een tiental jaar geleden met een eerste publicatie over het Van Eyck erfgoed en de mentaliteitsgeschiedenis van Maaseik. In 2010 schreef hij het essay “Triomf der kleinburgerlijkheid. Een geschiedenis van Rechtvaardige Rechters”. Hij geeft regelmatig voordrachten over dit onderwerp en blijft in gesprek met de actuele Van Eyck research.
Vandaag stelt hij vragen bij de “levens- en gedachtenvormen bij Van Eyck”. Meer bepaald gaat hij na welke cognitieve schema’s er op het Lam Gods te ontdekken zijn. Maakte Meester Jan gebruik van dichotoom denken bij het vertalen van de Blijde Boodschap in beelden?
Kan dit leiden tot een beter inzicht in de eenheid en compositie van het veelluik. Was het retabel een deugdenspiegel?
Dr. Bernhard Ridderbos (RUG Groningen). ‘De thematiek van het Lam Gods in relatie met de opdrachtgevers’.
Terwijl nog altijd verdeeldheid heerst over de vraag of zowel Hubert als Jan van Eyck aan het Lam Gods heeft bijgedragen, bestaat er evenmin overeenstemming over de kwestie of dit altaarstuk moet worden opgevat als een geheel dat van begin af aan zo gepland was, of als een samenstelsel van delen die pas later bij elkaar werden gevoegd. Samenhangend met dit tweede probleem doet zich de vraag voor of het Lam Gods een centraal thema heeft en, zo ja, hoe dat moet worden geïdentificeerd. In mijn voordracht zal ik betogen dat het Lam Gods een complex maar consistent iconografisch programma bezit, dat een duidelijke relatie heeft met de schenkers. Daarom moet het werk als een eenheid worden beschouwd waaraan een van tevoren bedacht concept ten grondslag ligt.
Bernhard Ridderbos was lang verbonden aan de opleiding Kunstgeschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen. Van zijn hand verschenen tal van publicaties over laatmiddeleeuwse kunst, met name op het gebied van de Vroegnederlandse schilderkunst.
Kunstschilder Jan Bustin. ‘Teken- en schildertechnieken in de eeuw van Van Eyck’.
Jan Bustin (1961), studeerde monumentale vormgeving, schilderkunst en grafiek aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Maastricht. (thesis: De Vlaamse Primitieven) Evenals kunstgeschiedenis en kunsteducatie. (theses: Symbolen in de hedendaagse beeldende kunst/Symbolisme; traditie of vernieuwing?).
Vanaf 1988 is hij werkzaam als docent tekenen/schilderen en kunstgeschiedenis.
O.m. voor het Davidsfonds in Vlaanderen en als gastdocent aan de Radboud Universiteit (NL) en de Universiteit van Oslo (NOR). In die hoedanigheid heeft hij zich gespecialiseerd in historische teken- en schildertechnieken vanaf de 14de t/m de 17de eeuw en dan met name in de werkwijze van de Vlaamse Primitieven en hun tijdgenoten. Daarbij streeft hij naar een interdisciplinaire verbinding tussen bestudering van historische bronnen, uitkomsten van technisch wetenschappelijk onderzoek door derden en de eigen schilderkundige praktijkervaring. In de vorm van voordrachten, praktische workshops en seminars deelt hij zijn bevindingen graag met andere belangstellenden.
Adres: Van Veldekelaan 2a, 6165 EH Geleen (NL) tel: 0031 (0)6 20504394
Privé adres: Schulstrasse 40, 52538 Schalbruch-Selfkant (DE) tel: 0049 (0)2456 508394
info@janbustin.nl
www.janbustin.nl
Restaurateur Bart Devolder. ‘De "Restauratie / REVELATIE – De buitenluiken van het Lam Gods", naar de gelijknamige tentoonstelling in het Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster.
.jpg?etag=W%2F%222e6b6-59dce4d2%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=147%2B221&extract=0%2B0%2B120%2B160&quality=85)
De restauratie van de buitenluiken van het Lam Gods, de eerste van in totaal drie fasen, is een jaar geleden afgerond. In 2012 begon het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) aan de restauratiecampagne van dit stukje werelderfgoed dat bewaard wordt in de Sint-Baafskathedraal te Gent. Gaandeweg werden er ongelooflijke ontdekkingen gedaan die de ganse optiek van de behandeling deden veranderen. Aan de hand van uniek beeldmateriaal zullen deze ontdekkingen worden toegelicht en worden ook de resultaten van vier jaar intensief werk gepresenteerd.
Bart Devolder van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) is de on-site coördinator voor de restauratie van het Lam Gods. Hij behaalde zijn Master in de Conservatie-restauratie in 2002. Na omzwervingen langs Polen, Frankrijk en vooral de Verenigde Staten is hij sinds 2012 terug thuis in België om aan dit prestigieuze project mee te werken.
Lic. Jos Henckens. ‘Barthélemy d'Eyck’.
Barthélemy d'Eyck (+1470) is zonder twijfel dé revelatie binnen de Franse Primitieven.
Een aantal - natuurlijk niet gesigneerde - vijftiende-eeuwse meesterwerken in de vorm van schitterende verluchte handschriften en enkele merkwaardige panelen lieten mogelijk meerdere hoogstaande meester-kunstenaars vermoeden. Kunsthistorici gebruikten echter noodnamen om hen te vatten: le Maître de René d'Anjou, le Maître de l'Annonciation d'Aix, le Maître du Coeur d'amour épris, …
Archivalia uit de hofhouding van René, graaf van Anjou en van de Provence (1409-1480), vermelden deze Barthélemy d'Eyck. Hij bekleedde een vertrouwensfunctie (varlet de chambre en varlet tranchant) aan de hoven van René. Daarenboven werd er voor hem in een aantal hertogelijke verblijven (o.m. in Tarascon en Angers) een kamer met speciaal meubilair ingericht. Ook is er sprake van enkele riante vergoedingen. Na het overlijden van Barthélemy vraagt hertog René aan diens weduwe een aantal schetsen aan hem over te maken.
Sinds ongeveer drie decennia worden genoemde meesters enthousiast vereenzelvigd met Barthélemy d'Eyck door tal van gereputeerde Franse en internationale wetenschappers (F. Avril, N. Reynaud. D. Thiébaut, E. König, F. Brachert, e.a.) Toch wordt ons ook voorzichtigheid gemaand door Van Eyckkenner Albert Châtelet (1988). Eén en ander emaneert tijdens de hypes rond de herdenkingen van René van Anjou, die zijn aureool van politiek mislukkeling, maar vooral als le bon roi en groot cultureel mecenas, zelfs als literair kunstenaar telkens weer ziet glanzen.
Zowel de miniaturen in de handschriften als de panelen getuigen van een bijzonder oog voor detail, een levensechte materiële verbeelding van voorwerpen, flora en fauna en zeker ook van mensen, met aandacht voor beweging in een revolutionair spel van gezichtshoeken en clair-obscur. De iconografie verraadt Eyckiaanse en Campiniaanse invloeden, maar baadt toch ook in een typisch Zuid-Franse lichte en hoofse ambiance.
Niet alleen Barhélemy's familienaam verwijst mogelijk naar de gelijknamige kunstenaarsfamilie in Brugge. Zijn broer Clément wordt genoemd als afkomstig uit het bisdom Luik. Hun moeder heette Ydria Exters en deze familienaam was in die tijd gekend … in Maaseik. In een tweede huwelijk was ze de echtgenote van Pierre du Billand (Van Bijlandt was een gekende naam ten oosten van Maaseik), als borduurder eveneens in dienst van hertog René. Over de familie Van Eyck hangt nog veel onduidelijkheid, maar waarschijnlijk kwam ze van goede huize!
Barthélemy d'Eyck is een boeiende ontdekking, maar nog steeds onvoldoende in eigen land. We mogen hem zien als een stralend icoon van ook onze Vlaamse Primitieven. Door zijn contact in Zuid-Frankrijk met de Provençaalse traditie en met de Italiaanse artistieke wedergeboorte stond hij mee aan de wieg van de Europese Renaissance.
Jos Henckens (°1962) groeide op in Geistingen-Kinrooi. Hij studeerde Moderne Geschiedenis aan de KU Leuven. Hij mag putten uit zijn enthousiaste ervaringen als leraar Geschiedenis aan het Atheneum van Overpelt en uit zijn brede interesse in diverse historische thema's. Verder is hij voorzitter van de Pater Sangerskring in Maaseik. Aldaar is hij betrokken bij o.m. het Van Eyckplatform, de Nacht van de Geschiedenis en de Maasketen Jan van Eyck.
Drs. Wim Lemmens. ‘De erfenis der Van Eycks in Maaseik’.
.jpg?etag=W%2F%223e2a3-59dce7bb%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=229%2B200&extract=0%2B0%2B187%2B200&quality=85)
Toen op 5 september 1864 in Maaseik een marmeren Van Eyckbeeld(engroep) werd onthuld, paste dit geheel binnen het gegeven van de constructie van de Belgische natiestaat. De gebroeders Van Eyck werden van de vijftiende naar de negentiende eeuw gekatapulteerd. Al snel zou de beeldengroep onderwerp worden van lokaal politiek gekrakeel. Van Belgisch in een internationale context verwaterden de schilders – en hun erfenis – tot eerst Vlaams in een Belgische context, dan als het toonbeeld van christelijke deugdelijkheid, en later als het voorwerp van pan-Germaanse propaganda. We staven ons onderzoek aan de hand van de Van Eyckvieringen in 1864, 1913 en 1941. De betekenis die aan Van Eyck en aan hun werken werd gegeven was sterk afhankelijk van de politiek-culturele strijd in Maaseik, België en Europa.
Historicus Wim Lemmens (1986) studeerde aan de Vrije Universiteit Brussel (Master, 2008) en aan de Université Paris-I Panthéon-Sorbonne (Master, 2009). Hij bereidt een doctoraal proefschrift voor over de rol van drukkers, uitgevers, boekhandelaars en journalisten als dragers van het ontluikend liberalisme in het vroegnegentiende-eeuwse België. Hij heeft boekbijdragen en wetenschappelijke artikels op zijn actief staan over de politieke en politiek-culturele ontwikkelingen van de negentiende eeuw.
Publicatie
Wim Lemmens ‘De gebroeders Van Eyck Een geschiedenis rondom het monument. Een politiek-culturele studie van het negentiende-eeuwse Maaseik’, Maaseik: Cultureel Platform, 2015 Cultureel Platform 2015.
Myriam Giebens, eerste schepen. ‘The Van Eyckexperience. Maaseik Van Eyckstad. Ontwikkeling van een cultuurhistorisch-toeristisch concept’.
.jpg?etag=W%2F%221feb0-59dce890%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=148%2B200&extract=0%2B0%2B138%2B188&quality=85)
Op 5 september 1864 was het groot feest in Maaseik. Haar beroemdste burgers Jan en Hubert Van Eyck werden gehuldigd. Midden op de fantastisch mooie Markt werd de eikenboom geveld en een reusachtig standbeeld in hagelwit carraramarmer onthuld.
Sindsdien is Maaseik vereenzelvigd met deze grootmeesters in de Europese schilderkunst.
Het kostte wat moeite en tijd, maar ook de rest van de wereld erkent nu volmondig onze stad als bakermat van de beroemde broers.
Met de ontwikkeling van “The Van Eyck Experience” wil de stad Maaseik, als geboortestad van de gebroeders Van Eyck, in de toekomst hun erfenis en geest verspreiden.
Hoe verliep het dagelijkse leven in een middeleeuwse stad en welke invloed heeft de Maaslandse kunst en omgeving gehad op de werken van de gebroeders Van Eyck?
Op deze vragen willen wij een antwoord vinden en de bezoeker meenemen in het leven van de gebroeders Van Eyck.
Het symposium van het Van Eyckplatform “De familie Van Eyck Thuis” sluit mooi aan bij het concept dat de stad Maaseik wenst te ontwikkelen en zoomt in op het leven van deze beroemde kunstenaarsfamilie.
Het Van Eyckplatform, als promotor van het Van Eyckerfgoed, brengt tijdens dit symposium plaatselijke en academische Van Eyckexperten samen om hun recente bevindingen aan jullie voor te stellen.
Wij hopen, samen met jullie, meer inzicht te krijgen in het denken en leven van de gebroeders Van Eyck en hun familie en zo van Maaseik nog meer een Van Eyckstad te maken.
Der Genter Altar
Reproduktionen, Deutungen, Forschungskontroversen
Stephan Kemperdick, Johannes Rößler, Joris Heyder (Hg.)
HET LAM GODS: EPRODUCTIES, INTERPRETATIES, CONTROVERSEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Stephan Kemperdick, Johannes Rössler, Joris Heyder (Hg.)
Deze boekband is een verzameling van de bijdragen van bekende internationale wetenschappers op het colloquium dat gehouden werd in Berlijn in februari 2015. De verschillende aspecten van de geschiedenis, de toegankelijkheid van dit meesterwerk, de kopieën van Coxcie uit de 16de eeuw , de eerste fotografische reproducties, de presentatie van Het Lam Gods in de Gemäldegalerie in Berlijn rond 1900, en de turbulente geschiedenis van de panelen tijdens het nationaalsocialisme, worden hier uitvoerig toegelicht.
De onlangs opnieuw opgelaaide discussie over het beroemde kwatrijn, waarin de rol van de kunstenaars Hubert & Jan Van Eyck, voor controverse onder de wetenschappelijke onderzoekers zorgt.
De uitgave van dit boek was de aanleiding voor het symposium " de familie Van Eyck terug thuis" en is verkrijgbaar aan de stand van Michael Imhof Verlag aan de prijs van €24,95.
Maaseik Minderbroederskerk, 7 oktober 2017
22 x 28 cm, 184 Seiten, 109 Farb¬- und
28 S/W-Abbildungen, Broschur
ISBN 978-3-7319-0456-4
.jpg?etag=W%2F%2246b3c-59dcea99%22&sourceContentType=image%2Fjpeg&ignoreAspectRatio&resize=188%2B239&extract=0%2B0%2B187%2B239&quality=85)
Euro (D) 24,95
CHF 28,70
Euro (A) 25,65
Michael Imhof Verlag
Michael Imhof Verlag GmbH & Co. KG
Stettiner Straße 25
D-36100 Petersberg
Fon 0661/2919166-0
Fax 0661/2919166-9
E-Mail: info@imhof-verlag.de
www.imhof-verlag.com
Dorothée Baganz
Presse- und Öffentlichkeitsarbeit
Fon 0661/2919166-45
E-Mail: dorothee.baganz@imhof-verlag.de
‘De Vrienden van Van Eyck’ - ‘Als Ich Can’
In de schoot van het Van Eyckplatform werd een nieuwe vereniging boven de doopvont gehouden: de "Vrienden van Van Eyck" met als motto "Als Ich Can", de lijfspreuk van Jan Van Eyck.